ข่าวด้านอวกาศ และดาราศาสตร์

ข่าวด้านอวกาศ และดาราศาสตร์

เดือนพฤษภาคม 49

พบดาวเคราะห์นอกระบบด้วยกล้องโทรทรรศน์ราคาพอเพียง

Backyard Approach Finds Extrasolar Planet

May 30^th, 2006

สามปีแห่งการเพียรพยายามสำรวจฟากฟ้าด้วย “ กล้องโทรทรรศน์ราคาประหยัด ” ยังผลสัมฤทธิ์แด่นักดาราศาสตร์สมัครเล่น Peter McCullough

ทีมวิจัยนานาชาติของ McCullough ซึ่งประกอบไปด้วยนักดาราศาสตร์มืออาชีพและมือสมัครเล่นก็ประกาศการค้นพบดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะขนาดเท่าดาวพฤหัสบดี โคจรรอบดาวฤกษ์คล้ายดวงอาทิตย์ซึ่งห่างจากโลก 600 ปีแสง “ ดาวเคราะห์ดวงใหม่นี้มีชื่อว่า XO-1b บริวารของดาวฤกษ์ XO-1 อันเป็นดาวฤกษ์ที่มีสมบัติคล้ายดวงอาทิตย์ ” McCullough จาก Space Telescope Science Institute อธิบาย “ แต่ XO-1b อยู่ใกล้ XO-1 มากกว่าดาวพฤหัสบดีกับดวงอาทิตย์ ”

ภาพจำลองดาวเคราะห์นอกระบบ XO-1b ตัดหน้าดาวฤกษ์คล้ายดวงอาทิตย์ ด้วยคาบเพียง 4 วัน

Credit: NASA. ESA, amd G. Bacon (STScI)

ด้วยการสำรวจท้องฟ้าโดยกล้องโทรทรรศน์ที่ประกอบขึ้นจากอุปกรณ์ราคาถูกแทนที่จะใช้กล้องขนาดใหญ่ ทำให้การค้นหาดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะครั้งนี้น่าตื่นตาตื่นใจยิ่ง

ในการค้นหา XO-1b ทีมวิจัยสร้างกล้องโทรทรรศน์ XO-prototype จากเลนส์กล้องถ่ายรูปทางยาวโฟกัส 200 มิลลิเมตร ซึ่งหาได้ทั่วไปในท้องตลาด แล้วติดตั้งให้มีรูปร่างคล้ายกับกล้องสองตากำลังขยายสูง

กล้อง XO-prototype ซึ่งประกอบให้คล้ายกล้องสองตา

เลนส์แต่ละชิ้นเชื่อมติดกับอุปกรณ์อิเลคทรอนิคส์ซึ่งใช้วัดการลดลงของแดงดาว

Credit: NASA, ESA, and J. Stys (STScI)

กล้องโทรทรรศน์ XO-prototype มีราคาประมาณ 60,000 ดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งถูกกว่าจะต้องจ่ายเป็นล้านในการสร้างหอสังเกตการณ์ระดับมืออาชีพ

ทีมวิจัยสำรวจท้องฟ้าตั้งแต่กันยายน 2546 จนถึงกันยายน 2548 ดาวฤกษ์สว่างนับหมื่นดวงผ่านไป โดยใช้คอมพิวเตอร์ช่วยวิเคราะห์เพื่อหาปริมาณแสงดาวที่ลดลงหากมีดาวดวงอื่นเคลื่อนที่มาบัง ซึ่งเรียกว่า transit method นอกจากจะใช้หาดาวเคราะห์แล้วยังสามารถใช้คำนวณมวลและขนาดของดาวเคราะห์ได้อีกด้วย

ทีมวิจัยพบแหล่งสัญญาณที่อาจจะมีดาวเคราะห์หลายสิบดวง McCullough เลือกไว้ 4 ดวงเพื่อให้นักดาราศาสตร์สมัครเล่นเฝ้าติดตาม รวมถึง XO-1 ด้วย

Transit method ใช้การตรวจจับการลดลงของแสงดาวฤกษ์ที่อาจถูกดาวเคราะห์บดบัง

วิธีนี้จะใช้ได้จำกัดกับระนาบโคจรที่ขนานใกล้เคียงกับแนวสายตาเท่านั้น

Credit: http://www.iac.es/proyect/tep/fig 1 moda.gif

หลังจากติดตาม XO-1 ตลอดเดือนมิถุนายนและกรกฎาคม ปีที่แล้ว พวกเขาคำนวณว่ามีความเป็นไปได้ร้อยละ 2 ที่ความสว่างของดาวลดลงเนื่องจากมีวัตถุขนาดใกล้เคียงดาวเคราะห์โคจรมาบังทุกๆ 4 ชั่วโมง ด้านนักดาราศาสตร์จากหอสังเกตการณ์ McDonald ในเทกซัส ตั้งชื่อวัตถุนั้นว่า XO-1b พร้อมคำนวณมวลได้ค่าใกล้เคียงดาวพฤหัสบดี

นอกเหนือจากนี้ยังมีดาวเคราะห์นอกระบบอีกนับ 180 ดวงที่ค้นพบแล้ว มีเพียง 10 ดวงเท่านั้น ที่ค้นพบด้วยวิธีการ transit method ส่วนใหญ่ถูกค้นพบด้วยการสั่นแบบ wobble ของดาวฤกษ์หลัก ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากดาวเคราะห์

อย่างไรก็ดียังมีหลายสิ่งที่เราต้องเรียนรู้เกี่ยวกับ XO-1b ต่อไป รวมทั้งการค้นหาดาวเคราะห์ดวงอื่นๆ ที่อยู่ร่วมในระบบดาวเดียวกัน

ขณะที่ McCullough เดินหน้าค้นหาดาวเคราะห์ดวงอื่นๆ เขาเชื่อว่าอาจใช้กล้อง Hubble และ Spitzer เพื่อวัดขนาดและระยะห่างของ XO-1b ได้แม่นยำขึ้น

แปลโดย : วัชราวุฒิ หน่อแก้ว ภาควิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

%%%%%%%%%%%%%%%%

อวสานกาแลกซีแคระ

The End of Small Galaxies

May 30^th, 2006

ที่มาwww.space.com

เมื่อครั้งเอกภพยังเยาว์ กาแลกซีแคระจำนวนเหลือคณานับกำเนิด พร้อมกันนั้นก็ทำให้เอกภพร้อนขึ้นและป้องกันกันรวมตัวของมวลสารเป็นกาแลกซีขนาดเล็ก

จำลองกลุ่มดาวฤกษ์ร้อนในกาแลกซีแคระรุ่นแรก ล้อมรอบด้วยก๊าซไฮโดรเจน ( สีแดง )

Credit: David A. Aguilar, CfA

ทฤษฎี Big Bang ซึ่งใช้อธิบายกำเนิดเอกภพ ทำนายว่าการระเบิดครั้งนั้นให้กำเนิดอนุภาคพลังงานสูงทั้งอิเลคตรอน ไฮโดรเจน และ ฮีเลียมอิออน มวลสารดังกล่าวขยายตัวกระจัดกระจายอย่างรวดเร็วขณะที่เอกภพก็ขยายตัว เมื่อสสารเย็นลง อิเล็กตรอนและไอออนบวกก็จะรวมกันเป็นอะตอมที่เป็นกลางทางไฟฟ้าแล้วดูดกลืนคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเข้าไปทำให้อวกาศตกอยู่ในม่านแหล่งความมืด หรือยุคที่แสงถูกดูดกลืนจนกลายเป็น ยุคมืด ( Dark Ages )

ยุคมืดจบลงเมื่อดาวฤกษ์ดวงแรกและกาแลกซีแห่งแรกกำเนิดขึ้นมาแล้วส่องแสง แสงเหล่านั้นอาจถูกดูดกลืนโดยอิเลคตรอนภายในอะตอมเป็นกลาง จากนั้นแยกออกจากกันเป็นอิออน เรียกว่ากระบวนการ reionization (กลับคืนสู่ความมีประจุ)

ยุคมืดจบสิ้นเมื่อเอกภพมีอายุพันล้านปี ต่อด้วยยุค Reionization

Credit: S.G Djorgovski et al. & Digital Media Center , Caltech

ณ ช่วงเวลานั้นก๊าซที่ถูก reionize ก็จะร้อนขึ้น ความร้อนดังกล่าวทำให้ก๊าซไม่อาจเกาะเกี่ยวกันไว้ด้วยแรงโน้มถ่วงเพื่อกลายเป็นดาวฤกษ์หรือกาแลกซี ก๊าซยิ่งร้อนมากเท่าใดปริมาณมวลที่จะมีแรงโน้มถ่วงพอที่จะดึงดูดกันไว้ยิ่งต้องมากขึ้น จึงจะกำเนิดเป็นดาวฤกษ์หรือกาแลกซีได้

ก่อนยุค reionization กาแลกซีที่มีมวลเพียง 100 ล้านเท่าของมวลดวงอาทิตย์ สามารถก่อตัวได้ง่าย แต่หลังจากยุคดังกล่าว ต้องใช้มวลมากกว่าดวงอาทิตย์ 10,000 ล้านเท่า จึงจะสร้างกาแลกซีได้

ดังนั้นทฤษฎีนี้ชี้ว่าการกำเนิดกาแลกซีแคระ ซึ่งประกอบด้วยดาวฤกษ์นับพันล้านดวง ถูกระงับไว้หลังจากยุคดังกล่าว

“ แม้ว่าทฤษฎีนี้จะเป็นที่รู้จัก แต่ก็ยังไม่เคยถูกพิสูจน์ ” Stuart Wyithe แห่งมหาวิทยาลัย Melbourns อธิบาย “ เรายังไม่มีหลักฐานที่แสดงการสิ้นสุดของยุคมืด ”

เมฆไฮโดรเจนดูดกลืนพลังงานแสงจาก quasar แล้วแตกตัวเป็นอนุภาคมีประจุพร้อมทั้งแผ่รังสีออกมาด้วย

ทำให้เห็นความเข้มแสงเป็นยอดๆ ในแต่ละความยาวคลื่น

Credit: http://www.astr.ua.edu/keel/agn/reionize.jpg

นักวิจัยคำนวณมวลของกาแลกซียุคแรกโดยใช้แสงจาก quasars ซึ่งเป็นกาแลกซีไกลโพ้นที่มีแกนกลางสว่างไสวเพราะการแผ่รังสีจากหลุมดำมวลยวดยิ่ง ในเอกภพยุคแรก เมฆไฮโดรเจนดูดกลืนแสงจาก quasar ถ้าจำนวนกาแลกซีมากหรือน้อยกว่านี้ก็จะปรากฏเส้นมืดภายในสัญญาณสเปคตรัมของแสง “ คล้ายๆ กับว่าหากเราอยู่ในห้องที่ทุกคนกำลังคุยกัน ” Wyithe เปรียบเทียบ “ ถ้ามีคนอยู่ไม่กี่คน เสียงรบกวนก็จะดังแตกต่างกันไปในแต่ละจุด แต่หากว่ามีคนอยู่กันอย่างหนาแน่นเสียงรบกวนก็เท่ากันเสมอทุกๆ จุด ข้อเท็จจริงก็คือ เราเห็นการผันแปรของแสงจาก quasar นั่นหมายความว่าเมื่อครั้งเอกภพยังเยาว์ จำนวนกาแลกซีมีน้อยมากเหมือนกับภายในห้องที่มีคนอยู่น้อย ” Wyithe สรุป

%%%%%%%%%%%%%%%%

พบดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ มีโอกาสเกิดสิ่งมีชีวิต

Planets Found in Potentially Habitable Setup

May 26 ^th, 2006

ที่มาwww.space.com

ดาวเคราะห์ขนาดกลางสามดวง มวลใกล้เคียงกับดาวเนปจูน ถูกค้นพบรอบดาวฤกษ์คล้ายดวงอาทิตย์ HD 69830 ซึ่งมีมวลน้อยกว่าดวงอาทิตย์เล็กน้อย ห่างจากโลก 41 ปีแสง ภายในกลุ่มดาว Puppis โดยกล้อง สเปคโตรกราฟ HARPS ซึ่งติดตั้งกับกล้องโทรทรรศน์ La Silla ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 3.6 เมตร ณ หอสังเกตการณ์ท้องฟ้าซีกใต้แห่งยุโรป ซึ่งตั้งอยู่ที่ประเทศชีลี

ภาพจำลองระบบสุริยะแห่งใหม่ ประกอบด้วยดาวเคราะห์สามดวงมีมวลใกล้เคียง

ดาวเนปจูน โคจรรอบดาวคล้ายดวงอาทิตย์ HD 69830.

Credit: ESO

นี่เป็นครั้งแรกที่ค้นพบระบบดาวฤกษ์คล้ายดวงอาทิตย์ที่มีดาวเคราะห์หลายดวง นอกเหนือจากดาวเคราะห์ก๊าซยักษ์อย่างดาวพฤหัสบดี “ นี่เป็นหนแรก ที่เราพบระบบดาวฤกษ์ประกอบด้วยดาวเคราะห์สามดวงซึ่งแต่ละดวงมีมวลเท่ากับดาวเนปจูน ” Christophe Lovis จากหอสังเกตการณ์ Geneva ในสวิตเซอร์แลนด์หนึ่งในสมาชิกทีมวิจัย กล่าว

ระบบดาวดังกล่าวคล้ายกับระบบสุริยะของเราหลายๆ ประการ อย่างเช่น ดาวเคราะห์วงนอกวางอยู่ในระยะพอดีที่สามารถมีสิ่งมีชีวิตเกิดขึ้นบนดาวเคราะห์ได้ ที่ซึ่งมีอุณหภูมิพอเหมาะสำหรับน้ำในสถานะของเหลว นอกจากนี้ระบบดาวนี้ยังมีแถบดาวเคราะห์น้อยอีกด้วย

สเปคตรัมของ HD69830 คล้ายกับดาวหาง Hale-Bopp

ซึ่งชี้ว่ารอบดาวฤกษ์ดวงนี้อาจมีกลุ่มฝุ่นหรือวงแหวนมวลสารปกคลุมอยู่ Image

Credit: NASA/JPL-Caltech/ISO

ดาวเคราะห์สามดวงมีมวล 10, 12 และ 18 เท่าของโลก โคจรรอบดาวฤกษ์ด้วยคาบ 9 , 32 และ 197 วัน ตามลำดับ เมื่อพิจารณาระยะห่างจากดาว ดาวเคราะห์วงในสองดวงเป็นดาวเคราะห์หินคล้ายกับดาวพุธ ส่วนดาวดวงนอกสุดอาจมีแกนกลางเป็นหินและน้ำแข็ง ห่อคลุมด้วยเมฆก๊าซหนา ผลจากการสังเกตการณ์ในช่วงรังสีอินฟราเรดโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศสปิตเซอร์ ชี้ว่า HD69830 มีแถบดาวเคราะห์น้อย ซึ่งหมายความว่าอาจมีดาวเคราะห์ที่มองไม่เห็นดวงอื่นๆ ที่ทำให้เกิดแถบดาวเคราะห์น้อยดังกล่าว นักวิจัยคาดว่าแถบดาวเคราะห์น้อยอยู่ระหว่างดาวเคราะห์วงในทั้งสอง หรือไม่ก็อยู่ถัดออกไปจากดาวดวงที่สาม

จำลองแสงจักรราศีเมื่อมองจากดาวเคราะห์ในระบบดาว HD69830

ซึ่งอาจสว่างกว่าโลกนับพันเท่าเนื่องจากมันมีแถบดาวเคราะห์น้อยที่หนาแน่นและอยู่ใกล้กว่าโลก

Credit Robert Hurt, JPL , Caltech , NASA

แม้ว่าจะยังไม่สามารถถ่ายภาพดาวทั้งสามได้โดยตรง แต่ด้วยเทคนิค wobble ที่สังเกตผลการก่อกวนจากแรงโน้มถ่วงของดาวเคราะห์ที่มีต่อดาวฤกษ์แม่ ทำให้นักวิจัยตรวจพบดาวทั้งสาม วิธีการนี้นำไปสู่การค้นพบดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะกว่า 180 ดวง

ช่วงแรกของการไล่ล่าดาวเคราะห์ เทคนิค wobble มีประสิทธิภาพพอที่จะตรวจพบดาวเคราะห์มวลมาก ขนาดใหญ่ เนื่องจากพวกมันล้วนส่งแรงดึงดูดได้มาก และเมื่อผ่านการปรับปรุงวิธีนี้ก็สามารถตรวจพบดาวเคราะห์มวลน้อยๆ ได้เช่นเดียวกัน

%%%%%%%%%%%%%%%%

แผนที่เอกภพ บอกว่าเราเล็กแค่ไหน

Largest Cosmic Map Confirms How Little We Know

May 26 ^th, 2006

ที่มาwww.space.com

นับหลายศตวรรษที่มนุษย์ค้นหาสรวงสวรรค์ตามหาเทพเจ้า เทพธิดา หรือค้นหาความลับของเอกภพ ขณะนี้ แผนที่เอกภพที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยสร้างมา เผยให้เรารู้ว่ายังมีมุมมืดอีกมายมายที่มนุษย์ไม่เคยสำรวจไปถึง นอกจากนี้ยังสนับส นุนว่าเอกภพเต็มไปด้วยพลังงานมืด (Dark Energy) อันเป็นแรงลึกลับที่ผลักเอกภพให้ขยายตัวด้วยความเร็วที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ แรงดังกล่าวเป็นปริศนาที่ยังคงเป็นปริศนาใหญ่หลวงมาจนถึงบัดนี้ แต่ไม่ว่าจะมีแผนที่นี้หรือไม่มีก็ตาม นักวิทยาศาสตร์ก็ยังคงยอมรับว่าเรายังมีหลักฐานน้อยเกินกว่าจะอธิบายอะไรได้

ตำแหน่งดาราจักรชนิดต่างๆ ภายในเอกภพ

Credit: University of Cambridge

“ ตอนนี้เราได้มุมมองที่ดีขึ้นว่าอะไรที่ทำให้เกิดเอกภพ แต่คำอธิบายว่าทำไม นั้นยังคงมีน้อยอยู่ ” Ofer Lahav หัวหน้ากลุ่มวิจัยดาราศาสตร์ฟิสิกส์จาก University College London กล่าว “ มันอาจอธิบายได้ว่าสสารสามัญที่ประกอบเป็นร่างกายหรืออะไรก็ตามที่เราเห็นในชีวิตประจำวันนั้น เป็นเพียงส่วนเล็กน้อยของสิ่งที่อยู่ในตะกร้าเอกภพ ”

นักวิทยาศาสตร์ทราบมากว่า 80 ปีแล้วว่าเอกภพขยายตัว แต่ก็เมื่อปลายศตวรรษที่แล้วที่ พวกเขาจึงทราบว่ามันขยายตัวอย่างมีความเร่ง ไม่มีคำอธิบายที่แน่ชัดสำหรับปรากฏการณ์นี้ จนพวกเขาสรุปว่าจะต้องมีแรงลึกลับ หรือพลังงานมืดที่ทำให้เกิดการขยายตัวอย่างมีความเร่ง จากการคำนวณพบว่าแรงปริศนาดังกล่าวคิดเป็นร้อยละ 70 ของ มวล - พลังงาน ที่มีอยู่ในเอกภพ

กาแลกซีไกลโพ้น แห่งหนึ่ง ซึ่งหมายความว่าเป็นกาแลกซียุคแรกของเอกภพ

Credit: David W. Hogg, Michael R. Blanton, and the Sloan Digital Sky Survey Collaboration

แผนที่เอกภพสามมิติ ใช้ระบบปัญญาประดิษฐ์ในการจัดเรียงกาแลกซีแสนไกลจากภาพในสองมิติให้กลายเป็นตำแหน่งในสามมิติ มากกว่าหนึ่งล้านกาแลกซีอยู่ห่างจากโลก 5,000 ล้านปีแสง ส่วนกาแลกซีไกลโพ้นที่เหลืออยู่ห่างออกไป 13,000 ล้านปีแสง แต่แผนที่นี้ไม่ได้รวมกาแลกซีทั้งหมดที่ถูก้นพลแล้ว และแน่นอนก็ไม่มีกาแลกซีอื่นๆที่ยังไม่พบด้วย

“ จากการวัดระยะทางของกาแลกซีอย่างแม่นยำ กว่า 10,000 แห่ง เพื่อฝึกฝนวิธีคิดให้คอมพิวเตอร์ (computer algorithm) เราสามารถประมาณระยะห่างระหว่างของดาราจักรอื่นๆอีกนับล้านได้ ” Adrian Collister แห่งมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ อธิบาย “ เทคโนโลยีในนิยายวิทยาศาสตร์แบบนี้เป็นหนทางแห่งอนาคต ”

พลังงานมืดคิดเป็นร้อยละ 70 ของปริมาณ มวล - พลังงาน ในเอกภพ ส่วนธาตุหนักมีเพียงร้อยละ 0.03 เท่านั้น

credit:http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/b/b 9/ Cosmological_composition.jpg

เพื่อทำแผนที่ นักดาราศาสตร์ต้องวัดระยะระหว่างกาแลกซี เพื่อความสะดวกจะต้องสำรวจทุกๆ กาแลกซีแล้ววัดว่าแสงที่พวกมันเปล่งออกมาถูกยืดความยาวคลื่นขณะเอกภพขยายตัวไปเท่าใด เพื่อหาความเร็วและระยะทาง แต่วิธีการนี้ต้องใช้เวลามากและน่าเบื่อ อย่างไรก็ดีเทคนิคใหม่ จะช่วยให้นักวิจัยให้ประหยัดเวลาได้ โดยให้คอมพิวเตอร์เรียนรู้การวัดความผิดเพี้ยนของสีจากกาแลกซีตัวอย่างจำนวนน้อยซึ่งเราทราบค่าสีที่แท้จริง แล้วค่อยนำไปเปรียบเทียบกับภาพถ่ายกาแลกซีอื่นๆ เพื่อหลีกเลี่ยงการวัดสเปคตรัมทุกๆ กาแลกซี ความแตกต่างระหว่างสีจริงกับสีที่ผิดจะช่วยบ่งบอกความยาวคลื่นที่เปลี่ยนไป แทนที่จะวัดจากสเปคตรัมโดยตรง ทำให้ได้ระยะห่างของกาแลกซีจากโลกหรือทางช้างเผือก แล้วนำข้อมูลที่ได้ไปวาดแผนที่การกระจายของกาแลกซี

%%%%%%%%%%%%%%%%

อุกกาบาตยักษ์ใหญ่กับปริศนาใหญ่ยักษ์

Big Meteorite Creates Big Mysteries

May 23^rd, 2006

ที่มาwww.space.com

นักวิทยาศาสตร์พบลูกอุกกาบาตเท่ากับลูกบอลชายหาด ลึกลงไปเกือบหนึ่งกิโลเมตร ของหลุมอุกกาบาตยักษ์ ณ แอฟริกาใต้

ทว่าอุกกาบาตอายุประมาณ 145 ล้านปี ซึ่งพบในหลุมอุกกาบาต Morokweng ดังกล่าว กลับมีองค์ประกอบทางเคมีแตกต่างไปจากอุกกาบาตก้อนอื่นๆ ที่เคยศึกษามา นักวิทยาศาสตร์สันนิษฐานว่าอาจเป็นเพราะอุณหภูมิขณะที่มันตกกระทบสูงมากจนส่งผลการจัดเรียงโมเลกุลหรืออะตอมของสารเคมีภายในหินอุกกาบาต

จากดาวเทียมแสดงความสูงต่ำของภูมิประเทศของหลุมอุกกาบาต Morokweng ในแอฟริกาใต้

Credit: http://www.sg.hu/cikkek/ 44531/ osi_aszteroida_maradvanyaira_bukkantak

เหล่านักวิจัยเก็บรวบรวมหินอุกกาบาตลักษณะต่างๆ มาได้นับหลายพันก้อนมาเป็นเวลาหลายปี จนบัดนี้พวกเขาสามารถแยกแยะชนิดของพวกมันตามโครงสร้าง องค์ประกอบทางเคมี และแร่ที่เป็นองค์ประกอบ โดยเฉพาะความเข้มข้นของ ธาตุในกลุ่มแพลทตินัม ( Platinum ) ที่พบใหม่ในหินอุกกาบาตขนาด 25 เซนติเมตร โดยจัดอยู่ในกลุ่มหินอุกกาบาต LL-ordinary chondrite

Chondrite เป็นอุกกาบาตที่พบได้บ่อย หรือร้อยละ 94 ของอุกกาบาตที่พบบนโลก

ประกอบด้วยแก้วกลมเรียกว่า called chondrule

Credit:NASA/JPL

นอกเหนือจากกลุ่มดังกล่าวยังมีอุกกาบาตอีกหลายกลุ่ม เช่น กลุ่มที่มีแร่ซิลิเกตและซัลไฟด์ปริมาณมากปะปนภายในเหล็ก แต่ไม่มีเหล็ก - นิกเกิล

“ ดังนั้นมันอาจเป็น LL-ordinary chondrite ประเภทอื่น ที่เรายังไม่เคยพบมาก่อน ” Alexander Shukolyukov หนึ่งในทีมวิจัย จากสถาบันสมุทรศาสตร์ Scripps และมหาวิทยาลัยคาลิฟอร์เนีย ,ซานดิเอโก สหรัฐอเมริกา อธิบาย

สิ่งที่เกิดขึ้นกับอุกกาบาตก้อนนี้เมื่อ 145 ล้านปีก่อน แตกต่างไปจากการอุกกาบาตก้อนอื่นๆ ในยุคหลังจากนั้น นักวิจัยไม่อาจมั่นใจได้ว่าทำไมอุกกาบาตก้อนนี้จึงคงสภาพเดิมได้ โดยทฤษฎีแล้วไม่มีชิ้นส่วนจากอวกาศใดจะเหลือรอดจากการพุ่งชนโลกอย่างรุนแรง Shukolyukov อธิบายว่าสิ่งนี้ชี้ว่าทฤษฎียังไม่สมบูรณ์

ผังแสดงชนิดของหินอุกกาบาตทั้งหมดที่ตรวจพบบนโลก

credit: http://www 4. nau.edu/meteorite/

อุกกาบาตควรจะมีขนาดใหญ่กว่า 25 เซนติเมตร เมื่อตกกระทบถึงพื้น สำหรับอุกกาบาตขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 250 เมตร เมื่อตกกระทบผิวโลกจะปลดปล่อยพลังงานประมาณ 1,000 เมกะตัน หรือ 66,000 เท่าของ ระเบิดนิวเคลียร์กำลังทำลาย 15 กิโลตัน ที่ฮิโรชิมา การตกกระทบครั้งนั้นจะสร้างหลุมอุกกาบาตขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 5 กิโลเมตร Shukolyukov อธิบาย

ในทางตรงข้าม หลุมอุกกาบาต Morokweng มีเส้นผ่านศูนย์กลางถึง 70 กิโลเมตร ดังนั้นอุกกาบาตที่ตกลงมาต้องมีขนาดไม่ต่ำกว่า 250 เมตร พลังงานทั้งหมดที่ได้จากการชนจะเร่งอุณหภูมิให้สูงถึง 1700 – 13,700 องศาเซลเซียส ดังนั้นจึงน่าประหลาดใจที่มันยังคงเหลือหินอุกกาบาตเอาไว้ แทนที่จะละลายและระเหยไปจนหมด และถ้าจะมีอะไรหลงเหลือ มันจะไม่หลงเหลือสภาพเดิม “ ชิ้นส่วนนี้อาจจะแยกออกมาจากชิ้นส่วนใหญ่ ” Shukolyukov พยายามอธิบาย อย่างไรก็ตามจากทฤษฎี วัตถุที่แตกออกมาก็จะถูกหลอมละลายจนหมดเช่นกัน

ดูเหมือนว่าคำตอบของปัญหายังคงต้องรอต่อไป

%%%%%%%%%%%%%%%%

กระแสพลาสมาใต้ผิวดวงอาทิตย์ช้าลง

Sun's Currents of Fire Slow to Record Low

May 23^rd, 2006

ที่มาwww.space.com

งานวิจัยของนักฟิสิกส์สายดวงอาทิตย์ David Hathaway แห่งนาซา เผยว่ากระแสพลาสมาจำนวนมหาศาลที่หมุนเป็นวงภายในดวงอาทิตย์ หรือ Conveyor Belt เคลื่อนช้าลงจนสังเกตได้

กระแสพลาสมาดังกล่าวแบ่งออกเป็นสองเส้นทางคือ ทางเหนือและใต้ แต่ละเส้นทางมวลสารใช้เวลา 40 ปี ในการเดินทางครบรอบวง นักวิจัยเชื่อว่ากระแสก๊าซร้อนดังกล่าวอาจเกี่ยวข้องกับ วัฏจักรของจุดดับ ( Sunspot cycle) และการเคลื่อนที่ช้าลงของมันก็เป็นปัจจัยสำคัญเช่นกัน “ โดยทั่วไป กระแสพลาสมาจะเคลื่อนด้วยอัตราเร็วประมาณ 1 เมตรต่อวินาที ” Hathaway อธิบาย “ นั่นคือความเร็วที่เราวัดได้นับแต่ช่วงปลายศตวรรษที่ 19” ส่วนในปีนี้ กระแสพลาสมาทางซีกเหนือ กลับลดความเร็วลงเหลือ 0.75 เมตรต่อวินาที ส่วนกระแสซีกใต้ก็ลดเหลือเพียง 0.35 เมตรต่อวินาที

Conveyor Belt หรือกระแสพลาสมา ซึ่งเป็นตัวแปรสำคัญในการทำนายจำนวนจุดดับและกิจกรรมบนดวงอาทิตย์

Credit: NASA

อัตราเร็วของกระแสพลาสมาสามารถใช้ทำนายความหนาแน่นของจำนวนจุดดับ ในอีกประมาณ 20 ปีข้างหน้า ่งกระแสช้าลงเท่าใดกิจกรรมบนผิวดวงอาทิตย์ยิ่งลดความรุนแรงและจำนวนครั้งลงเท่านั้น “ สิ่งที่เราเห็นนั้นหมายความว่าภายในวัฏจักรดวงอาทิตย์รอบที่ 25 ซึ่งตรงกับในปี 2565 จะเป็นปีที่ดวงอาทิตย์สงบมากที่สุดในรอบศตวรรษ ” Hathaway อธิบาย

นี่เป็นข่าวที่น่าในใจสำหรับนักบินอวกาศ เมื่อวัฏจักรรอบที่ 25 มาถึง จะตรงกับช่วงที่การสำรวจอวกาศคึกคักที่สุด เมื่อผู้บุกเบิกดวงจันทร์เดินทางกลับมาเพื่อเตรียมตัวไปยังดาวอังคาร ในช่วงที่ดวงอาทิตย์สงบก็หมายความว่าพวกเขาไม่ต้องกังวลกับอันตรายจากพายุรังสีของดวงอาทิตย์มากนัก

พายุแม่เหล็กจากดวงอาทิตย์ช่วยป้องกันโลกจากรังสีคอสมิค เมื่อพายุแม่เหล็กรุนแรง

( Sunspot มาก - กราฟสีเหลือง) รังสีคอสมิคจะลดความเข้มลง(สีฟ้า)

Credit: Ulysses/COSPIN leaders

แต่ในอีกมุมหนึ่ง พวกเขาต้องระวังกับรังสีคอสมิค( Cosmic ray) มากกว่า รังสีคอสมิคเป็นอนุภาคพลังงานสูงจากอวกาศห้วงลึก พวกมันมีพลังงานสูงมากพอที่จะทะลุทะลวงเหล็ก พลาสติค เนื้อหนัง และกระดูกได้ นักบินอวกาศที่ถูกอาบรังสีคอสมิคจะมีความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง เนื้องอก หรือโรคร้ายอื่นๆ ทว่าการระเบิดบนผิวดวงอาทิตย์ซึ่งผลิตรังสีอันตรายออกมา กลับช่วยป้องกันนักบินจากรังสีคอสมิค

การคำนวณของ Hathaway อาจจะขัดแย้งกับการคำนวณโดยกลุ่มนักวิจัยอื่นๆ อย่าง Mausumi Dikpata แห่ง NCAR ซึ่งทำนายว่าในวัฏจักรรอบที่ 24 ซึ่งตรงกับปี 2554 หรือ 2555 จะเป็นปีที่ดวงอาทิตย์มีกิจกรรมมากที่สุด Hathaway เห็นด้วยว่า “ รอบที่ 24 จะรุนแรง ส่วนรอบที่ 25 จะเบาบาง การคำนวณทั้งสองมีพื้นฐานมาจากการสังเกตกระแสพลาสมา ” โดยใช้จุดดับเป็นแหล่งข้อมูลสำคัญ Hathaway อธิบายว่า จุดดับก็คือปมของสนามแม่เหล็กที่พองขึ้นมาจากฐานของแถบพลาสมาเมื่อมันโผล่พ้นผิวดวงอาทิตย์ นักดาราศาสตร์ทราบมานานแล้วว่าจุดดับจะลอยขึ้นมาบริเวณละติจูดสูงๆ แล้วเลื่อนลงไปทางเส้นศูนย์สูตรดวงอาทิตย์ เมื่อวัดอัตราเร็วลอยเลื่อนของกลุ่มจุดดับก็จะสามารถวัดอัตราเร็วของแถบขนส่งพลาสมาใต้ผิวดวงอาทิตย์ได้

จุดดับเกิด ณ ละติจูดสูง แล้วเลื่อนมาจบลง ณ ศูนย์สูตร

Credit:http://www.amastro.org/at/su/susld.html

จากข้อมูลจุดดับที่บันทึกไว้ Hathaway ประสบความสำเร็จในการวัดอัตราเร็วของแถบพลาสมาย้อนกลับไปถึงปี 2433 และพบว่าเกี่ยวข้องกับจำนวนจุดดับ โดยอัตราเร็วดังกล่าวมีความสัมพันธ์กับจำนวนจุดดับในอีก 20 ปีต่อมา

%%%%%%%%%%%%%%%%

ดาวที่ถูกซ่อนเผยโฉม

Hidden Star Explains Supernova Oddity

May 19 ^th, 2006

ที่มาwww.space.com

ดาวฤกษ์ซึ่งครั้งหนึ่งถูกซ่อนไว้หลังเศษซากดาวฤกษ์ที่สิ้นอายุขัย เป็นตัวการที่ทำให้เกิดพฤติกรรมอันผิดวิสัยของซูเปอร์โนวาคู่หู งานวิจัยนี้พยายามตอบคำถามที่ว่าทำไมซูเปอร์โนวา SN2001ig มีสัญญาณเปลี่ยนแปลงภายในไม่กี่สัปดาห์ “ มันชัดเจนมากเมื่อเราพิจารณาภาพถ่ายและปรากฏว่ามีดาวคู่ของซูเปอร์โนวาทางด้านขวาของตำแหน่งที่ทำนายไว้ ” Stuart Ryder นักดาราศาสตร์จากหอสังเกตการณ์ Anglo-Australian ในซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย

ดาราจักร NGC7424 และ ซูเปอร์โนวา SN2001ig

Credit : ESO

Ryder และทีมวิจัย คาดว่าดาวคู่จะทำให้ SN 2001 ig เปลี่ยนจากซูเปอร์โนวาที่เข้มข้นด้วยสัญญาณไฮโดรเจน (ซูเปอร์โนวาแบบที่ 2 Type II) ไปเป็นแบบที่ 1 (Type I) เนื่องจากแทบไม่พบสัญญาณของก๊าซไฮโดรเจน จากการสังเกตการณ์ด้วยคลื่นวิทยุ แต่มีเพียงสิ่งหลงเหลือจากการระเบิดที่ชี้ว่าดาวฤกษ์นั้นมีอยู่จริง และเล่นบทเป็นผู้ดึงไฮโดรเจนจากซูเปอร์โนวา โดยยืนยันจากการสังเกตการณ์ในช่วงแสงขาวที่ตามนุษย์มองเห็น

SN2001ig อยู่ห่างจากโลก 37 ล้านปีแสง ภายในริ้วด้านนอกของกาแลกซี NGC 7424 ภายในกลุ่มดาวซีกฟ้าใต้ Grus (นกกระเรียน) ดาวคู่ของมันมีสีเขียว – เหลือง มวลอยู่ระหว่าง 10 – 18 เท่าของดวงอาทิตย์ และโคจรรอบคู่ของมันที่ตายและเป็นซูเปอร์โนวาไปแล้วทุกๆ 40 ปี นักดาราศาสตร์หวังว่าการคงอยู่ของอดีตดาวคู่จะช่วยให้พวกเขาทำความเข้าใจวิวัฒนาการและผลที่ตามมาของซูเปอร์โนวา ตลอดจนการระเบิดที่รุนแรงกว่าซูเปอร์โนวาที่เรียกว่า ไฮเปอร์โนวา (hypernova)

จำลองซูเปอร์โนวา SN1993J มีพฤติกรรมแปลกประหลาดเนื่องจากเป็นซูเปอร์โนวาภายในระบบดาวคู่

นั่นคือมวลสารของดาวที่กำลังจะเป็นซูเปอร์โนวากว่า สิบเท่าของดวงอาทิตย์ถูกดูดตกลงไปยังดาวอีกดวงที่มีสีน้ำเงิน

Credits: ESA and Justyn R. Maund ( University of Cambridge )

ดาวคู่ของซูเปอร์โนวาอาจเป็นการช่วยเร่งวิวัฒนาการให้คู่ของมันระเบิดเร็วขึ้นกว่าที่ควร Ryder และลูกทีมใช้กล้องโทรทรรศน์ Gemini South ในประเทศชิลี เพื่อค้นหาคู่ของ SN2001ig มีไม่กี่ซูเปอร์โนวาที่จะจัดอยู่ในกลุ่ม Type IIb ซึ่งมีเพียงสองแห่งเท่านั้นที่ถ่ายได้ด้วยกล้อง โดยอีกแห่งหนึ่งคือ SN 1993 J “ เราแค่ชอบจัดระเบียบสิ่งต่างๆ แล้วส่งพวกมันลงไปในกล่อง เพียงแต่คราวนี้เราย้ายมันจากกล่องหนึ่ง ไปอีกกล่องหนึ่ง ”

ซูเปอร์โนวา SN2001ig ( ภาพเล็ก ) ณ บริเวณขอบนอกของ NGC7424 ภายในกลุ่มดาว Grus

Credit: Gemini South GMOS.S. Ryder/T. Rector.

SN2001ig ถูกค้นพบเป็นครั้งแรกเมื่อเดือนธันวาคม ปี 2544 โดยนักดาราศาสตร์ชาวออสเตรเลีย Bob Evans กลุ่มของ Ryder เริ่มต้นสังเกตการระเบิดของดาวฤกษ์ด้วยกล้องโทรทรรศน์วิทยุ Australia Telescope Compact Array และพบว่าเศษมวลสารรอบๆ SN2001ig ดูเหมือนว่าจะรวมตัวกันเป็นก้อนๆ มากกว่าที่คาด การจัดเรียงตัวเป็นกลุ่มก้อนเป็นการบอกใบ้ถึงการมีอยู่ของดาวดวงที่สองที่โคจรรอบกันดาวดวงแรกที่กลายเป็น SN2001ig เป็นวงรี พร้อมทั้งกวาดเอาเศษซากรอบๆ จนกลายเป็นโครงสร้างคล้ายแขนเกลียว “ มันประหลาดมากที่มีพฤติกรรมเป็นคาบ และนั่นก็ทำให้เราทราบว่าแท้จริงมันเคยเป็นระบบดาวคู่ ” Ryder กล่าว ในขั้นตอนต่อไปพวกเขาจะคำนวณมวลของดาวคู่ให้แม่นยำขึ้น รวมทึ้งสมบัติอื่นๆ ของดาว และนั่นจะนำไปสู่ชนิดของดาวฤกษ์ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงอันเนื่องมาจากอันตรกิริยาระหว่างกันก่อนหน้านี้

%%%%%%%%%%%%%%%%

ผลพวงจากดาวหางที่แตกดับ อาจทำให้เกิดฝนดาวตกอันหนาแน่น

Comet Breakup Points to Possible Meteor Shower in 2022

May 19^th, 2006

ที่มาwww.space.com

ชิ้นส่วน B ของ ดาวหางที่กำลังสิ้นอายุขัย 73P/Schwassmann Wachmann 3 ส่องสว่างขึ้น 3 เท่าเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม ที่ผ่านมา ที่ค่าความสว่างลำดับที่ 5 ริบหรี่เกินไปที่จะมองเห็นด้วยตาเปล่าแม้ในเขตชนบท

ดาวหางดังกล่าวได้รับชื่อตามนักดาราศาสตร์ชาวเยอรมัน Arnold Schwassmann และ Arno Arthur Wachmann โดยทั้งสองเป็นผู้ค้นพบดาวหางดวงนี้เมื่อช่วงต้นศตวรรษที่ 20

เมื่อปี 2538 นิวเคลียส ดาวหาง 73P/S W 3 แตกออกเป็นสามส่วน ( A,B,C) กลายเป็นดาวหางขนาดเล็กอย่างน้อยสามดวง ( mini-comet) โคจรตามกันไปในเส้นทางเดิม และแตกตัวทุกๆ 5.3 ปี เมื่อมันเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ โดยเฉพาะชิ้นส่วน A ซึ่งแตกตัวออกไปเรื่อยๆ จนขณะนี้เศษดาวหางรวมมีมากกว่า 60 ชิ้นแล้ว เมื่อรวมกับชิ้นส่วน B และ C เดิม SW3 บ่ายหน้าเข้าใกล้โลกด้วยความเร็วสูงสุด 17700 กิโลเมตรต่อชั่วโมง โดยเข้าใกล้โลกในวันที่ 12 – 16 พฤษภาคม ที่ระยะ 9.7 ล้านกิโลเมตร ซึ่งใกล้พอที่จะดูได้ด้วยกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็ก

ชิ้นส่วน C ของ SW3 เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม ผ่านใกล้เนบิวลาวงแหวน M57

Credit: John Chumack

อย่างไรก็ตามนอกจากการสลายตัวของดาวหางนี้กลับช่วยนักดาราศาสตร์ในการคาดคะเนความหนาแน่นของฝนดาวตกที่จะเกิดใน

ปี 2565

จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศช่วงรังสีอินฟราเรด (ความถี่ต่ำกว่าแสงสีแดง) ซึ่งส่งภาพถ่ายในช่วงคลื่นดังกล่าวมานับได้ สามโหล เป็นภาพแถบริ้วกว้างบนท้องฟ้าซึ่งเกิดจากชิ้นส่วนดาวหางและฝุ่นในอวกาศที่ได้รับความร้อนจากดวงอาทิตย์แล้วเปล่งคลื่นอินฟราเรดออกมา

ชิ้นส่วนดาวหาง 73P/Schwassman-Wachmann3 อย่างน้อย 36 ชิ้น ในวันที่ 4 – 6 พฤษภาคม

Credit: NASA/JPL-Caltech

แต่ละรอบของการโคจร ดาวหางจะทิ้งชิ้นส่วนไว้ตามทางในเส้นทางที่แตกต่างกันของแต่ละชิ้นส่วน เศษฝุ่นในแต่ละเส้นทางก็จะกระจายตัวเมื่อเวลาผ่านไป เมื่อโลกผ่านเข้าใกล้กระแสฝุ่นดังกล่าวทุกๆ ปี ฝุ่นผงเหล่านั้นก็จะถูกดึงตกลงมาในชั้นบรรยากาศพร้อมทั้งลุกไหม้ขณะเสียดสีกับบรรยากาศโลก เกิดเป็นฝนดาวตกที่เรียกว่า Tau Herculids

ในปี 2565 งานวิจัยชี้ว่าโลกอาจจะตัดเข้าใกล้เส้นทางโคจรของดาวหางมากที่สุด ซึ่งนั่นจะทำให้เกิดฝนดาวตกที่มีปริมาณดาวตกมากที่สุดครั้งหนึ่ง และรวมถึงในปี 2592 ด้วย

แนวโคจรของดาวหาง SW3 (สีฟ้า) รอบดวงอาทิตย์ เป็นวงรีด้วยคาบเพียง 5.3 ปี

Credit:http://www.waa.at/hotspots/kometen/sw 3. html

นักวิทยาศาสตร์จากสถาบันเทคโนโลยีคาลิฟอร์เนีย (Caltech) William Reach ผู้นำงานวิจัยกล่าวว่าพวกเขาอาจต้องปรับปรุงผลการคาดคะเนสำหรับปี 2565 Reach กล่าวว่าดูเหมือนว่าในปีดังกล่าว นอกจากฝนดาวตกหลังอย่างฝนดาวตก Leonids ชิ้นส่วนดาวหางขนาดใหญ่จะวนกลับมาก่อนที่ชิ้นส่วนจะฟุ้งกระจายไป นั่นคือบางสิ่งนอกเหนือการคำนวณจากแบบจำลองปัจจุบันอาจเกิดขึ้นได้ ดังนั้นการพยากรณ์ว่าเมื่อโลกเฉียดผ่านเส้นทางดาวหางในปี 2565 จำเป็นต้องคำนวณเพิ่มเติม โดยใช้ภาพและข้อมูลที่ได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล ซึ่งต้องใช้เวลาเป็นปีหรือมากกว่านั้น

%%%%%%%%%%%%%%%%

วัดความหนาเปลือกดาวนิวตรอน

Neutron Star's Thick Skin Revealed

May 16 ^th, 2006

ที่มา www.space.com

การศึกษาปรากฏการณ์ ดาวไหว ( star quake ) ทำให้นักวิทยาศาสตร์ประมาณความหนาของเปลือกดาวนิวตรอนได้เป็นครั้งแรก

ด้วยเทคนิคคล้ายๆ กับการศึกษาแผ่นดินไหว( seismology) บนโลก นักวิจัยสามารถประมาณความหนาของเปลือกดาวนิวตรอนชนิดสนามแม่เหล็กเข้มข้น หรือที่เรียกว่า magnetar ได้ประมาณ 1.6 กิโลเมตร ซึ่งทำให้สสารของดาวนิวตรอน ขนาดเพียงหนึ่งช้อนชามีน้ำหนักเท่ากับ 10 ล้านตันบนโลก

Tod Strohmayer แห่งศูนย์การบินอวกาศกอดดาร์ด นาซา ( Goddard Space Flight Center ) ณ แมรีแลนด์ สหรัฐอเมริกา และ Anna Watts จากสถาบันแมกซ์ พลังค์ เพื่อดาราศาสตร์ฟิสิกส์ (Max Planck Institute for Astrophysics) เยอรมนี นำเสนองานวิจัยนี้ในการประชุมของสมาคมฟิสิกส์อเมริกัน( American Physical Society)

จำลอง magnetar สนามแม่เหล็ก และเปลือกร้าวของดาวนิวตรอน

Credit: NASA

ดาวนิวตรอนเกิดจากดาวฤกษ์ที่มีมวลมากกว่าดวงอาทิตย์หลายเท่า เปลี่ยนผ่านเข้าสู่ช่วงที่ใช้พลังงานนิวเคลียร์ไม่เพียงพอที่จะรักษาสมดุลระหว่างแรงดันออกกับแรงโน้มถ่วงที่ดึงเอามวลสารเข้าหาศูนย์กลาง ดังนั้นดาวจึงยุบตัวด้วยแรงโน้มถ่วงความร้อนจากการยุบตัวกระตุ้นให้เกิดการระเบิดที่เรียกว่า supernova ซึ่งปลดปล่อยเอามวลส่วนใหญ่ของดาวดังกล่าวออกสู่อวกาศ เหลือไว้เพียงแกนกลางความหนาแน่นสูงที่หมุนด้วยความเร็วยิ่งยวด ขนาดเพียงเมืองเล็กๆ หนึ่งเมืองแต่มีมวลมากกว่าหรือเท่ากับ 1.4 เท่าของดวงอาทิตย์

Magnetar เป็นดาวนิวตรอนที่มีสนามแม่เหล็กเข้มข้นหลายพันเท่าของดาวนิวตรอนทั่วไป นักดาราศาสตร์ตรวจพบพวกมันได้เกือบ 12 ดวงแล้ว สนามแม่เหล็กของ magnetar นี้เท่ากับความเข้มสนามของแม่เหล็กในตู้เย็นจำนวนหนึ่งร้อยล้านล้านล้านเครื่อง ซึ่งแรงพอที่จะหน่วงหัวรถจักรจากระยะห่างเท่ากับโลกถึงดวงจันทร์

ลวดลายบนพื้นผิวสำหรับการเคลื่อนที่แบบบิดของ magnetar ซึ่งอาจเกิดจาก hyperflare

สีและความยาวลูกศรบ่งบอกขนาดและทิศทางของการสั่นสะเทือน

Credit: Max Planck Institute for Astrophysics

เมื่อวันที่ 27 ธันวาคม 2547 Rossi X-ray Timing Explorer ของนาซา และหอสังเกตการณ์บนดอวกาศแห่งอื่นๆ ตรวจจับการลุกวาบ ( flash) จากภายนอกระบบสุริยะที่สว่างที่สุดเท่าที่มีการบันทึก ออกมาจาก magnetar SGR 1806-20 ซึ่งห่างจากโลก 40,000 ปีแสง ในกลุ่มดาวราศีธนู ( Sagittrius)

การลุกวาบดังกล่าวเป็นผลจาก hyperflare ซึ่งเกิดเมื่อเส้นสนามแม่เหล็กของ magnetar บิดเข้าไปหาอีกเส้นหนึ่งแล้วขาดผึงออกไป คล้ายกับยางที่รัดตึงแล้วขาดกระทันหัน พร้อมทั้งปลดปล่อยพลังงานจำนวนมหาศาล ทำให้เปลือกดาวถูกเขย่าเป็น starquake ไปด้วย

S-wave จากแผ่นดินไหวบนโลกเคลื่อนผ่านเปลือกโลกแต่ไม่สามารถผ่านแกนโลกได้

เช่น เดียวกับบนดาวนิวตรอน S-wave เคลื่อนผ่าน เปลือกดาวนิวตรอนแต่ไม่ผ่านแกนของมัน

Credit: http://www.gly.fsu.edu/% 7 Esalters/GLY 1000/ Chapter 3/ Slide 7. jpg

นักวิจัยคำนวณความหนาของเปลือกดาวโดยเปรียบเทียบความถี่ของพลังงานของคลื่นที่เคลื่อนไปรอบผิวดาว กับคลื่นที่เคลื่อนตัดตรงเข้าไปในเนื้อในของดาว พวกเขาคิดว่าการสั่นสะเทือนนั้นคล้ายกับ คลื่น S-wave ที่เกิดขึ้นขณะเกิดแผ่นดินไหวบนโลก และถ้า starquake ที่รุนแรงกว่านี้ถูกตรวจพบ มันจะช่วยให้เรารู้ว่าสสารชนิดใดที่ประกอบเป็นแกนของดาวนิวตรอน

ภายในของดาวนิวตรอนเป็นแหล่งรวมความลึกลับสำหรับนักวิทยาศาสตร์ ทั้งความดันและความหนาแน่นภายในแกนดาว ที่มากเสียจนอาจมีอนุภาคที่ไม่เคยปรากฏโฉมมาก่อนนับแต่ช่วงบิ๊กแบง อย่างเช่น quark เป็นต้น

%%%%%%%%%%%%%%%%

หนึ่งวันบนดาวเสาร์วัดด้วยสัญญาณคลื่นลึกลับ

Length of Saturn's Day Updated Based on Mystery Signal

May 16 ^th, 2006

ที่มา www.space.com

ข้อมูลล่าสุด นักวิจัยประมาณคาบการหมุนรอบตัวเองของดาวเสาร์ได้ 10 ชั่วโมง 47 นาที 6 วินาที โดยอาจมากหรือน้อยกว่านี้ไม่เกิน 40 วินาที ซึ่งมากกว่าค่าเดิมประมาณ 8 นาที และเป็นการวัดโดยอาศัยข้อมูลจากสัญญาณนามแม่เหล็กลึกลับ ที่ถูกส่งออกมาจากดาวเคราะห์จ้าวแห่งแหวน

การค้นพบนี้จะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ทำความเข้าใจชั้นบรรยากาศอันปั่นป่วนของดาวเสาร์ได้ดีขึ้น รวมถึงสิ่งที่ลึกลงไปในหมู่เมฆหนาทึบนั้น

แบบจำลองเนื้อในของดาวเสาร์ ก๊าซและไฮโดรเจนเหลวหุ้มไฮโดรเจนแข็ง

ลึกลงไปที่ศูนย์กลางเป็นของผสมระหว่างน้ำแข็งและน้ำ และหินแข็งที่แกนดาว

ที่มา http://cseligman.com/text/planets/saturn.htm

Giacomo Giampieri จากห้องทดลองเครื่องยนต์ขับเคลื่อนด้วยไอพ่น ( Jet Propulsion Laboratory:JPL) ของนาซา ดีพิมพ์งานดังกล่าวในวารสาร Nature ฉบับวันที่ 4 พฤษภาคมที่ผ่านมา คาบการหมุนรอบตัวเองของดาวเคราะห์หินอย่างเช่น โลก สามารถคำนวณได้จากการเทียบตำแหน่งบางแห่งบนโลกกับวัตถุท้องฟ้าอื่นๆ แต่วิธีนี้ใช้ได้ไม่ดีกับดาวเคราะห์ที่มีแกนเป็นของแข็งแล้วห่อคลุมด้วยก๊าซหนา อย่างดาวพฤหัสบดี และดาวเสาร์ เนื่องจากผิวดาวไม่ได้หมุนรอบแกนกลางด้วยอัตราเร็วเชิงมุมเท่ากันทุกแห่งอย่างดาวเคราะห์หินทั่วไป

ยานคาสสินีรับคลื่นวิทยุจากดาวเสาร์เพื่อวัดคาบการหมุนของดาวเคราะห์วงแหวน

ที่มา http://www.holoscience.com/news.php?article= 21 ha 5 gh 9

สำหรับดาวเสาร์งานที่พวกเขาทำก็คือการวิเคราะห์ความผิดปกติของสัญญาณวิทยุที่ได้จากดาวเคราะห์ อันเป็นสัญญาณที่เชื่อมโยงกับสนามแม่เหล็กดาวเคราะห์ การวิเคราะห์สัญญาณวิทยุดาวเสาร์ที่ได้จากยานอวกาศ Voyager ของนาซา ที่วัดได้เมื่อช่วงทศวรรษที่ 80 (1980-1989) ได้คาบการหมุน 10 ชั่วโมง 39 นาที 22 วินาที แต่ข้อมูลปัจจุบันที่ได้จากยานอวกาศ Cassini เมื่อปี 2003 และ 2004 ให้ค่าที่แตกต่างไป ที่ 10 ชั่วโมง 45 นาที 45 วินาที ซึ่งทำให้นักวิทยาศาสตร์คาดว่านั่นเป็นเพราะดาวเสาร์หมุนช้าลง ความเป็นไปได้อื่นๆก็คือ คลื่นวิทยุไม่สามารถให้ค่าคาบการหมุนได้ทั้งหมด

ในกรณีใดๆ การใช้สัญญาณวิทยุเพื่อวัดคาบการหมุนรอบตัวเองของดาวเสาร์คล้ายกับตัวแทนของตัวแทน เมื่อคลื่นวิทยุเชื่อมโยงกับสนามแม่เหล็ก แต่สนามแม่เหล็กก็เชื่อมโยงกับคาบการหมุนของแกนกลางแข็งของดาวเสาร์อีกที วิธีการใหม่ที่มีประสิทธิภาพกว่าก็คือตัดคนกลางออกไปเสีย ใช้ข้อมูลสนามแม่เหล็กที่เก็บโดยยาน Cassini ตลอด 14 เดือน ตั้งแต่ฤดูร้อนปี 2004 Giampieri และทีมงานวิเคราะห์หาสัญญาณที่พวกเขาคาดว่าอาจเกี่ยวข้องกับการหมุนของสนามแม่เหล็ก และนั่นจะนำไปสู่คาบการหมุนที่แท้จริงของดาวเคราะห์

คาบการหมุนที่วัดโดยใช้ข้อมูลจากยานอวกาศ Voyager และ Cassini

ที่มา http://www.holoscience.com/news.php?article= 21 ha 5 gh 9

“ เราแค่มองหาจุดเล็กๆ บนซีดีที่ไม่ติดฉลาก ” Giampieri เปรียบเทียบ “ เมื่อเรายึดมันไว้ ก็สามารถวัดคาบการหมุนของสนาม ” งานขั้นต่อไปจำเป็นต้องยืนยังความเชื่อมโยงระหว่างสัญญาณสนามแม่เหล็กกับคาบการหมุนของดาว แต่ผลลัพธ์คงต้องรอกันต่อไป ซึ่งต่างจากสัญญาณวิทยุ สัญญาณสนามแม่เหล็กมีความเสถียรกว่ามาก

การวัดคาบที่แม่นยำขึ้นจะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์แยกแยะอัตราเร็วของลมในชั้นบรรยากาศ รวมถึงขนาดของแกนแข็ง ซึ่งเชื่อกันว่าประกอบด้วยหินและน้ำแข็ง

%%%%%%%%%%%%%%%%